Köpeklerde Koku Duyusu

Köpekler burunlarının insanlara göre çok daha hassas olduğu bilinmektedir. Köpekler koklayarak çevreleri ve diğer canlılar hakkında bilgi edinirler.Köpeklerin 30.000 ile 100.000 farklı kokuyu ayırt ettikleri bilinmektedir.

 Köpeklerin burunlarında bulunan koku alma reseptörlerinin sayısı ortalama olarak 200 ile 300 milyon arasında değişmektedir.İnsanlarda ise bu sayı yalnızca 6 milyon civarındadır. Burunlarında bulunan Jacobson organı sayesinde insanlar tarafından algınamayan kokuları ayırt ederler.Bu organ sayesinde karşılarındaki köpeklerin çiftleşme döneminde olup olmadıklarını, hangi köpeğin annesi olduğunu ayırt edebilirler. Köpeklerin beyninde kokuların yorumlanmasını sağlayan bölgenin ise insanlardakiler ile karşılaştırıldığında 40 kat daha büyük olduğu bilinmektedir.

Köpekler nefes aldıklarında, alınan havanın %12-13 kadarı koku alma bölgesine gider ve bu alanda biriktirilir, nefes verme ile dışarı atılmaz. Burun deliklerini birbirinden bağımsız kullanabilirler ve bir koku aldıklarında bunu hangi burun deliğinden aldıklarının farkında olurlar.

Köpekler için koklamak, sosyalleşme aşamalarından biridir. Bir köpek diğer bir köpeği ya da o köpeğin idrarını koklayarak cinsiyetini, sağlık durumunu, yediği gıdaları ayırt edebilirler. Uzun süre görmedikleri köpekleri kokularından hatırlayabilirler.Köpekler insanlarda strese ve endişeye bağlı durumlarda olan hormon değişimlerini koklayabilir ve duygu durumumuzdaki değişimleri algılayabilirler. Koku alma duyuları sayesinde eğitilen köpekler insanlarda epilepsi, kanser, tüberküloz, şeker hastalığı gibi durumları tespit edebilir.Eğitimli köpekler kanserli insanların idrar, dışkı ve nefeslerini koklayarak akciğer, bağırsak, meme, prostat ve idrar kesesi tümörlerini ayırt edebilirler.

Köpekler koku alma duyuları sayesinde arama ve kurtarma çalışmaları sırasında çalışmaktadırlar ve  insan kokularını takip edebilirler. Kokuları takip edebilme yetenekleri, orada bulunan insanı 48 saat sonrasında bile tespit etmelerini sağlar.Özel olarak eğitilen köpekler parazitleri, mikroorganizmaları koklayarak tespit edebilirler.

Yaşlanma ile birlikte köpeklerde diğer duyularda olduğu gibi koku alma duyusunda da azalmalar meydana gelmektedir.Havanın daha nemli olması ile koku alma duyuları daha güçlü olurken, yağmurlu havalarda koku alma duyuları azalma eğilimi gösterir.Sıcak havalar ve dehidrasyonda koku alma duyusunu azaltan faktörler arasında yer almaktadır.

Burunlarında hava akışını bozan yapısal bozukluklar, tümörler, solunum sistemini etkileyen distemper ya da parainfluenza gibi enfeksiyonlar koku alma duyularının azalmasına sebep olur. Hipotiroidizm, hiperadrenokortisizm gibi hormonal rahatsızlıkların köpeklerde koku alma duyusunu etkileyebileceği bildirilmiştir.

Köpeklerin günlük yürüyüşleri sırasında 15-20 dakikalık koklama yapmaları uzun yürüyüşlerle benzer mental etkilere sahiptir. Yürüyüşler sırasında bir kokuyu takip ediyorlarsa, rotalarını değiştirmeden koklamalarına ve yürüyüş rotasına kendisinin karar vermesine izin verilmesi önerilir. Köpeğimizin çevresini ve bölgede yaşayan diğer köpekleri tanıyabilmesi için koklamaları mental sağlıklarını destekler ve stres, endişe gibi durumların azaltılmasında yardımcı olabilir.